TRAFİK KAZALARI CEZA DAVALARI

Trafik Kazası Ceza Davası Nedir?

Trafik kazalarında ceza davaları,  trafik kazası durumlarında taraflar arasındaki hukuki çatışmaları çözmek açısından kilit bir rol oynamaktadır. Oldukça önemli olan bu trafik kazası ceza davalarında öncelikli olarak kaza mahallinde alınan deliller, tanıklıklar ve kolluk kuvvetlerinin raporlarına başvurularak, sürücünün kusur oranı belirlenir. Aynı zamanda cezai sorumluluğu değerlendirilerek adil bir sonuç elde edilir.

Türk hukuku trafik kuralları 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanunun 3. maddesinde, karayolu üzerinde meydana gelen trafik olayları ve bu olayların tarafları ile ilgili genel tanımlar yapılmıştır. Bu maddede, karayolu, araç, sürücü, yolcu ve yaya gibi temel kavramlar açıklanarak, Kanunun diğer hükümlerine esas teşkil eden terimlerin anlamları netleştirilmiştir. Ayrıca, karayollarında trafik düzenini sağlamak amacıyla uyulması gereken kurallar ve alınması gereken tedbirler de bu Kanun çerçevesinde belirlenmiştir.

Trafik kazası ceza davası, bir trafik kazası sonucunda meydana gelen ölümler, yaralanmalar veya maddi hasarlar nedeniyle kazaya karışan tarafların cezai sorumluluklarını belirlemek amacıyla açılan hukuki bir süreçtir. Bu dava genel olarak, kazanın meydana gelmesinde kusurlu davranış sergileyen veya ihmalkâr olan sürücülere karşı açılır. Böylelikle trafik güvenliğini tehlikeye atan, trafik kurallarını ihlal eden veya dikkatsiz davranışlarda bulunan kişilerin cezai yaptırımları sağlanır. 

Trafik kazası ceza davaları mağdurların adalet arayışında önemli bir yere sahip olduğundan, adli açıdan önemli bir süreçtir. Bu nedenle süreç uzman bir hukuki danışman eşliğinde yürütülmelidir. Böylelikle mağduriyet giderilecek, tüm hukuki haklar güvence altına alınmış olunur.

Trafik Kazası Ceza Davası Türleri

Trafik kazası ceza davalarında kazanın boyutuna göre farklı davalar açılmaktadır. Bahsi geçen bu davalar kazanın sonucunda meydana gelen yaralanma, ölüm veya maddi hasar gibi olaylara göre sınıflandırılmaktadır. Bu dava türlerini hukuki açıdan detaylı bir şekilde ele almak gerekirse;

Yaralanmalı Trafik Kazası Ceza Davası

Meydana gelen trafik kazası sonucunda, kazanın yaralanmalı olarak nitelendirilmesi durumunda açılan ceza davası türüne denmektedir. Bu kazaya karışan sürücülerin veya diğer ilgili kişilerin trafik kurallarını ihlal etmeleri veya dikkatsiz davranışları sonucunda meydana gelen yaralanmaların cezai sorumluluğunu belirlemek amacıyla yürütülür. Bu doğrultuda, savcılık elde edilen delilleri değerlendirerek sanıklar hakkında iddianame düzenler ve mahkemeye sunar. Sunulan bu iddianamelerde kazanın detayları, yaralanmaların ciddiyeti, sanıkların kusur dereceleri ve diğer faktörler incelenerek, karar verilir. 

Ölümlü  Trafik Kazası Ceza Davası

Ölümlü trafik kazası ceza davası, oluşan bir trafik kazası sonucunda bir veya daha fazla kişinin hayatını kaybetmesiyle ortaya çıkan ve cezai yaptırımlarının belirlenmesini amaçlayan hukuki bir süreçtir. Bu süreç doğrultusunda Mahkeme sürecinde, kazanın detayları, ölenlerin sayısı, kazaya neden olan kusurlu davranışların ciddiyeti, sanıkların kusur dereceleri ve diğer faktörler dikkate alınarak karar verilir. Böylelikle ölümlü trafik kazası ceza davalarında, sanıklara ağır cezai yaptırımlar uygulanabilir. Bahsi geçen bu yaptırımların başında da uzun süreli hapis cezaları veya sürücü belgesine el koyma gibi yaptırımlar gelmektedir.

Trafik Kazası Ceza Davalarında Kusur Tespiti ve Önemi

Trafik kazası ceza davalarında kusur tespiti, olayın sorumlularının belirlenmesi ve cezai sorumluluklarının adaletle belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Çünkü trafik kazası ceza davaları genel olarak kazanın nasıl meydana geldiği ve sorumlunun trafik kurallarını ne ölçüde ihlal ettiği hakkında fikir verir. Ayrıca mağdurların haklarının korunmasına da yardımcı olur. 

Bahsi geçen bu kusur tespiti süreci devam ederken, süreç boyunca birçok faktör göz önünde bulundurulur. Bu faktörler arasında kazanın meydana geldiği yer ve zaman, sürücülerin hızı, trafik kurallarına uygun davranışları, alkol veya uyuşturucu etkisi altında olup olmadıkları, dikkatsizlik veya tedbirsizlik gibi unsurlar yer alır. Böylece kusur tespiti doğru bir şekilde yapıldığından, kazaya neden olanların cezai sorumluluğu adil bir şekilde belirlenmiş olur.

Trafik Kazası Ceza Davasında Bilirkişi Raporu Nasıl Hazırlanır?

Trafik kazası ceza  davasının en önemli noktalarından birisi de bilirkişi raporlarıdır. Bu bilirkişi raporları, aracın yaşadığı değer kaybını ve kazanın yaralanmalı trafik kazası mı yoksa ölümlü trafik kazası mı olduğunu objektif bir şekilde ele alır. Bunu noktada bilirkişi raporlarında kazanın meydana geldiği şartlar ve tarafların kusur dereceleri gibi unsurlara dikkat edilir. Hazırlanan bu raporlar, mahkemelerde delil olarak sunulabileceği gibi aynı zamanda da, davacının haklılığını büyük ölçüde etkiler. Dolayısıyla esasa uygun olarak hazırlanmış bilirkişi raporları, davanın doğru şekilde yönetilmesini sağlar.

Kaza sonrası değer kaybı raporlarının hazırlanışı 5 aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; Suçun Oluşum Aşaması, Olay Yerinin Tespiti Aşaması, Trafik Kazalarında Delil Toplama Süreci,

Taraflarının Değerlendirilmesi ve Trafik kazası Ceza Davası Raporunun Hazırlanmasıdır.

 Belirtilen bu  aşamaları detaylı şekilde ele almak gerekirse;

• Suçun Oluşumunun İncelenmesi

İlk olarak meydana gelen trafik kazasından sonra suçun oluşumu ve olay mahali  bilirkişi tarafından detaylı bir şekilde analiz edilerek, teyit edilir.  Yapılan bu analiz sonucunda  kazanın ölümlü trafik kazası mı yoksa yaralanmalı trafik kazası mı olduğu belirlenir.

• Olay Yerinin Tespiti Aşaması

Bahsi geçen bu  bilirkişi analizinden sonra olay yeri detaylı bir şekilde araştırılır. Bu noktada çevredeki güvenlik kameraları, mobese kameraları detaylı şekilde incelenir ve olaya şahit olan görgü tanıkları dinlenir. Böylelikle olayın meydana geldiği yer tespit edilir. 

• Trafik Kazalarında Delil Toplama Süreci

Bilirkişinin olay yeri tespitinden sonra delil toplama süreci başlar. Bu süreçte olay mahallindeki deliller toplanır. Toplanan bu deliller sonucunda kazanın nasıl meydana geldiği, hangi tarafın kusurlu olduğu ve kazanın oluşumuna dair detaylar belirlenir. 

• Taraflarının Değerlendirilmesi

Bilirkişinin yapmış olduğu bu analizler ışığında, trafik kazası ceza davası için tarafların değerlendirilmesi yapılır. Yapılan bu bilirkişi analizleri doğrultusunda  tarafların, trafik kurallarını ihlal edip etmedikleri, dikkatsizlik ve ihmal de bulunup bulunmadıkları titizlikle incelenir.

• Trafik kazası Ceza Davası Raporunun Hazırlanması

Yapılan tüm analizler sonrasında sanıkların ve görgü tanıklarının ifadesi dinlenip, olay mahallindeki deliller ve, kamera kayıtları incelenerek, bir bilirkişi raporu hazırlanır. Bilirkişi tarafından hazırlanmış olan bu rapor, dava sürecinde kullanılabilecek  güçlü bir delil niteliği taşır ve adil bir tazminat talebinde bulunmasına yardımcı olur.

Trafik Kazası Ceza Davalarında Tazminat Türleri ve Talep Edilebilecek Zarar Kalemleri

Trafik kazası ceza davalarında talep edilen  tazminatlar, mağdurların yaşamış olduğu zararların karşılanması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Bahsi geçen bu tazminatlar genellikle maddi ve manevi zararlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. 

 Maddi zararlar, kazada hasar gören aracın tamiri veya değiştirilmesi, tıbbi masraflar, iş kaybı gibi somut ekonomik kayıpları içerir. Ayrıca, kazadan kaynaklanan diğer maliyetler de bu kapsamda değerlendirilir. Manevi zararlar ise kazanın mağdurlar üzerinde yarattığı acı, ıstırap, ruhsal çöküntü ve yaşam kalitesindeki olumsuz etkileri kapsar. Özellikle fiziksel yaralanma, kalıcı sakatlık veya ölüm gibi durumlar, manevi zararların belirlenmesinde etkili olabilir. 

Talep edilen bu tazminatlar, mahkemece belirlenen kusur oranına göre hesaplanarak, mağdurun yaşadığı her türlü zararın adil bir şekilde telafi edilmesi hedeflenir. Böylelikle mağdurların yaşadıkları maddi ve manevi kayıplar adil bir şekilde  telafi edilir.

Maddi Tazminatlar

Maddi tazminat genel olarak, kazaya karışan veya mağdur olan tarafın  maddi zararlarının karşılanması için talep edilen tazminat miktarıdır. Bu tazminat miktarı genel manada araçta meydana gelen hasarların tamirini veya aracın yenilenmesi için yapılan harcamaları içermektedir. Bununla beraber kazadan kaynaklı tıbbi masrafları, geçici veya kalıcı sakatlık durumlarında yaşanan gelir kaybınıda kapsamaktadır. 

• Pert Farkı Tazminatı

Maddi tazminat türlerinden biri olan araç pert farkı tazminatı,  aracın kaza sonucu kaybetmiş olduğu değerinin telafisi için talep edilen bir tazminat türüdür. Bu tazminat, aracın kazadan önceki piyasa değeri ile kazadan sonraki piyasa değeri arasındaki farkın telafi edilmesini sağlar. Böylelikle 

araç sahibi, aracının kazadan sonra yaşamış olduğu maddi zararı tamamen veya kısmen karşılayabilir.  Bu süreç genellikle bilirkişi raporlarıyla desteklenir ve mahkeme heyeti veya sigorta şirketleri aracılığıyla değerlendirilir.

• Kazanç Kaybı Tazminatı

Meydana gelen trafik kazalarında, yaralanan veya sakatlanan kişiler için maddi kayıplarının telafi edilmesi amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. Bu tazminat türünde miktar belirlenirken, kazazedelerin kaza öncesi sahip oldukları gelir düzeyi, iş gücü kaybı ve iş gücü kaybının süresi dikkate alınarak belirlenir. Ayrıca, kazanın sebep olduğu psikolojik etkiler ve bunun işgücü üzerindeki etkileri de değerlendirilebilir. Böylelikle , kazazedeler maddi olarak güvence altına alınarak, yaşam standartları korunmuş olur.

• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Maddi tazminat türlerinin bir diğer çeşidi olan destekten yoksun kalma tazminatı, genel olarak kazada hayatını kaybeden kişinin geride bıraktığı bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri ve yakınlarına ödenen bir tazminat türüdür. Bu tazminat türü, ölen kişinin sağlığında sağladığı maddi ve manevi desteğin kaybı nedeniyle, yakınlarının uğradığı zararların telafi edilmesi amacıyla talep edilir.  Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin aile bireylerinin maddi güvenliğini sağlamak ve onların gelecekteki yaşam standartlarını korumak amacıyla önemli bir hukuki düzenlemedir.

• Sürekli Sakatlık Tazminatı

Yaşanan trafik kazasının ardından  kalıcı olarak iş göremez hale gelen kişilere ödenen maddi bir tazminat türüdür. Bu tazminat, kazazedenin yaşam kalitesinin ve çalışma kapasitesinin ciddi şekilde azalması sonucu doğan maddi kayıpların telafisi için talep edilir. Bahsi geçen bu tazminat türü, kazazedenin tedavi masraflarını, rehabilitasyon giderlerini ve sakatlık nedeniyle meydana gelen diğer mali yükleri karşılamayı amaçlar. Bu nedenle de kazazedenin hayatını idame ettirebilmesi ve maddi güvenliğini sağlaması açısından büyük önem taşır. 

• Hasar Tazminatı

Trafik kazası ceza davaları kapsamında talep edilen hasar tazminatı genel olarak, , kazada meydana gelen maddi hasarların telafi edilmesi amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. Bu tazminat, kaza sonucunda araçta, taşınan eşyada veya diğer mülkiyetlerde meydana gelen fiziksel zararların karşılanmasını hedefler. Bu nedenle tazminat hesaplaması yapılırken  hasarın niteliği, onarım veya değiştirme maliyetleri, kullanılamaz hale gelen malların piyasa değeri gibi faktörler dikkate alınır. Ayrıca, kazanın ardından ortaya çıkan ek masraflar, örneğin araç kiralama giderleri veya hasarlı malların taşınması gibi dolaylı zararlarda tazminat miktarına dahil edilebilir. 

Manevi Tazminatlar

Trafik kazası ceza davaları kapsamında manevi tazminatlar, kazanın taraflarının yaşadığı psikolojik ve duygusal zararların telafi edilmesi amacıyla talep edilen tazminat türleridir. Bu tazminatlar, fiziksel yaralanmalar, sakatlıklar veya ölümler sonucu ortaya çıkan acı, keder, üzüntü ve yaşam kalitesindeki düşüş gibi manevi kayıpları kapsamaktadır. 

• Kişisel Acı ve Sıkıntı Tazminatı: Kazada yaralanan kişinin yaşadığı fiziksel ağrı, duygusal sıkıntı ve yaşam kalitesindeki azalma nedeniyle talep edilen tazminattır. Bu tazminat, kazazedenin kaza sonrasında yaşadığı travma ve günlük yaşamda karşılaştığı zorlukları telafi etmeyi amaçlar.
• Yakınların Acı ve Üzüntü Tazminatı: Trafik kazasında hayatını kaybeden veya ağır yaralanan kişilerin yakınları, yaşadıkları derin üzüntü ve kayıp duygusu nedeniyle manevi tazminat talebinde bulunabilirler. Bu tazminat, ölen kişinin aile üyeleri ve yakın arkadaşlarının yaşadığı duygusal kayıpları karşılamayı hedefler.
• Kalıcı İz ve Deformasyon Tazminatı: Kazazedenin vücudunda kalıcı izler, deformasyonlar veya estetik bozulmalar oluştuysa, bu durumların yarattığı psikolojik etkiler için talep edilen tazminattır. Bu tür tazminatlar, kişinin görünümünde meydana gelen değişikliklerin yarattığı duygusal rahatsızlığı ve toplum içindeki yaşamını etkileyen sonuçları giderir.
• Yaşam Kalitesindeki Azalma Tazminatı: Kazazedenin kaza sonrası günlük yaşam aktivitelerini yapamaması, sosyal ilişkilerinde ve mesleki yaşamında aksaklıklar yaşaması durumunda talep edilen tazminattır. Bahsi geçen tazminat türü, kişinin yaşam kalitesindeki genel düşüşü telafi etmeyi hedefler.

Trafik Kazası Ceza Davasında Tazminat Hesaplanması

Trafik kazaları sonrasında meydana gelen mağduriyetin telafi edilmesi için mağduriyeti yaşayan tarafa belli miktarda tazminat ödenir. Ödenen bu tazminat tutarı ise yapılan hesaplamalar doğrultusunda belirlenmektedir. Bahsi geçen bu hesaplama şu şekildedir;

Örneğin; maluliyete (yaralanan)  uğrayan kişinin maluliyet oranını %70 olarak belirleyelim. Maluliyete uğrayanın olaydaki kusur oranı ise %30 diyelim. Bu doğrultuda yaşının 30, aylık kazancının da 17.000 oldugunu varsayarsak alacağı tazminat bedeli şu şekildedir.

• Maluliyete uğrayan kişinin 72 yaşına kadar çalışacağı varsayılır. Bu noktada yaralanan kişinin  65 yaşına kadar aktif çalışma süresi, 65 yaş ile 72 yaş arasında da pasif çalışma süresi hesaplanır ve  30 yıl aktif, 7 yıl pasif çalışma süresi meydana çıkar.
• İş gücü kaybı içinde her ay olacak şekilde ayrı ayrı hesaplama yapılmalı. Bu durumda  17.000 TL maaş alan bir mağdurun maaşından, %30 kusur oranı düşülmeli ve  %70 maluliyet oranıyla çarpılmalı. Bu durumda 17.000 -%30 =11.900*70/100=8.330TL  aylık işgücü ve gelir kaybı ortaya çıkar. Yıllık işgücü/gelir kaybı ise 99.960TL olur. 
• Bulunan yıllık işgücü/gelir kaybı aktif ve pasif çalışma süresi olan 37 yıl ile çarpılır. Bu noktada  99.960x 37 yıl =3.698.520 TL’lik bir tazminat tutarı ortaya çıkar. Ancak İskontolama yöntemi çerçevesinde tazminattan kabaca %25 oranında indirim yapılır.

Trafik Kazası Maddi ve Manevi Tazminat Davasında Zamanaşımı Süresi Nedir?

Trafik kazası maddi ve manevi tazminat davalarında belli bir zaman aşımı mevcuttur. Bu zaman aşımı 4 ayrı çerçevede incelenmektedir. Bunlar Ölüm ve yaralanmalarda, Maddi hasarlarda,  Manevi tazminat isteklerinde ve Yükümlülerin birbirlerine dönme haklarındaki zaman aşımı sürelerir. 

• Ölüm ve Yaralanmalarda Zamanaşımı Süresi

Ölümlü trafik kazalarında zamanaşımı süresi genel olarak, 15 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak yaralanmalı trafik kazalarında bu süre, 8 yıl ile kısıtlanmıştır. Bu bilgi dahilinde trafik kazası hem yaralanmalı hem de ölümlü bir kaza ise, zaman aşımında 15 yıllık bir süre zarfı baz alınmaktadır. 

• Maddi Hasarlarda Zamanaşımı Süresi

Maddi hasarlı trafik kazalarında Karayolları Trafik Kanunu’na göre uygulanan zamanaşımı süresi genellikle 2 yıldır. Ancak, trafik kazası maddi hasarın yanı sıra ölüm veya yaralanma içeriyorsa, zamanaşımı süresi ceza kanunundaki hükümler doğrultusunda belirlenir.

• Manevi Tazminat İsteklerinde Zamanaşımı Süresi

Manevi tazminat isteklerinde zamanaşımı süresi, genellikle hukuk sistemine göre belirlenen çerçevede değerlendirilir. Bu doğrultuda Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Medeni Kanun (TMK) hükümleri çerçevesinde zamanaşımı süresi, zararın meydana geldiği tarihten itibaren başlar. Ancak, bu süre bazı durumlarda olayın fark edildiği veya zararın sonuçlarının tam olarak anlaşıldığı tarihe göre de belirlenebilir.

• Yükümlülerin Birbirlerine Dönme Haklarında Zamanaşımı Süresi

Yükümlülerin birbirine dönme haklarında zaman aşımı süresi, Karayolları Trafik Kanunu 109. maddesi gereğince 2 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süre, trafik kazalarında maddi hasarın tazmini için dava açma hakkının belirlenmesinde kullanılır.